UTOPIA / Thomas More’un Hayalet Şehri
“Platon der ki: günün birinde filozoflar kral ya da krallar filozof olursa, insanlık o zaman mutluluğa kavuşur.”
ThomasMore
***Thomas More’un, ideal #toplum yapısına ait düşüncelerini yansıttığı eseri “Ütopya ”nın, siyaset ve toplum felsefesi üzerinde önemli bir etkisi vardır. Rönesans’ın #Sokrates ’i olarak kabul edilen büyük düşünür, sosyalist toplumun ilk kurgulayıcısı olarak tarihe geçer. Ancak, yaşam öyküsü de fikirleri kadar etkileyici ve sıra dışıdır.
***“ #Utopia ”, devletlere mimari #tasarım sunan ilk fikirdir.
Hilal şeklinde olan bu ada devletinde, hepsi aynı plana sahip 54 kent vardır. Sadece başkentin planları farklıdır. Kentlerin birbirine mesafeleri, caddelerin genişlikleri aynı ölçüdedir. Evlerin şekilleri aynıdır. Evlerde bir sokak bir de bahçe kapısı vardır ve kilit kullanılmaz. Herkes istediği eve girebilir, damlar da düzdür. Sahiplik duygusu olmasın diye on yılda bir ev değiştirilir.
***Thomas More kötülüklerden, eşitlikçi görüşlerle arınılacağı öğretisine inanır.
Monarşi ve oligarşinin yarattığı bireysel veya sınıfsal imtiyazlara karşı çıkan bir metin yazmıştır. Ancak, ilk bakışta eşitlikçi görünen bu ütopyada, bireyi yok sayan ve tek tipleştirici bir toplum mühendisliği görülür. Toplumda farklılığa yer yoktur ama yönetimle ilgili kişiler bilgililer arasından seçilir. Yani hayalî de olsa, bilginin topluma yayılacağı düşüncesi öne sürülmez. Yine de 1518 yılında yazılmış bu metni, ait olduğu dönemdeki düşünceler, yasalar ve inançlar eşliğinde değerlendirmek gerekir. Buradaki tek tipleştirme, dönemin soylularının debdebesi ve toplumun büyük yoksulluğuna bir tepkidir. More, hem İngiltere’deki iktidarı eleştirir, hem de olması gerekenleri işaret eder. Siyasi ve ekonomik hayatı yeniden kurgular. Aslında, More’un ütopyası bir ideal toplum arayışından çok İngiliz toplumu için bir taşlamadır.
1986 yılında İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde Prof. Dr. İlter Turan Siyaset Bilimine Giriş dersimizde hiç unutmadığım bir içerik paylaşmıştı. Yeri gelmişken onu da buraya bırakıyorum:
“Tüm sistemler teoride mükemmel görünür. Ancak, hayata geçirildiğinde insan faktörü bu mükemmelliğe engeldir. Her sistem insan hatalarıyla bozulur ve kendinden sonrakini yaratır. İçinde bulunduğu koşullar ve zaman farklı olsa bile, monarşi oligarşiye, oligarşi demokrasiye, demokrasi teokrasiye, teokrasi diktatörlüğe dönüşür. Bu siyasal döngü hep bu şekilde devam eder.
Thomas More’un, ideal toplum yapısına ait düşüncelerini yansıttığı eseri “Ütopya ”nın, siyaset ve toplum felsefesi üzerinde önemli bir etkisi vardır. Rönesans’ın Sokrates’i olarak kabul edilen büyük düşünür, sosyalist toplumun ilk kurgulayıcısı olarak tarihe geçer. Ancak, yaşam öyküsü de fikirleri kadar etkileyici ve sıra dışıdır.
#innovation
yazının tamamı için link:
